DI SẢN GỬI TỚI 1000 NĂM SAU

Hôm nay, lang thang trên mạng, tôi gặp được bài của ông Nguyễn Gia Thiều đăng trên Tuânvietnam. Bài viết của ông nói đến những di sản văn hóa và cuộc sống của con người. Trong bài viết ông có nhắc tới Đại Lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long Hanoi. Bài viết gây cho tôi một cảm xúc buồn và không khỏi có một vài lời tâm sự…..
=================

Tác giả: Nguyễn Quang Thiều
Bài đã được xuất bản.: 04/11/2010 04:00 GMT+7

Thiên tai hay chiến tranh có thể làm biến mất một số di sản văn hóa nhưng không thể làm biến mất chính nền văn hóa ấy. Chỉ có sự tự hủy hoại đời sống tinh thần (đời sống văn hóa) trong mỗi con người mới làm văn hóa biến mất vĩnh viễn.

Người ta đã từng có một ý tưởng làm một số vật thể gì đó nhân Đại lễ 1000 năm Thăng Long và gửi lại cho các dậu huệ của chúng ta ở 1000 năm sau. Tôi nghĩ đó là một ý tưởng thành tâm. Nhưng suy ngẫm thêm một chút, chúng ta sẽ nhận thấy rằng chúng ta không làm được điều đó và không nên làm điều đó.

Trước hết, chúng ta thực sự lúng túng khi chọn lựa những vật thể này. Sau đó là chúng ta sẽ thật khó có cách nào bảo đảm sự nguyên vẹn của các vật thể trong suốt một thời gian 10 thế kỷ.

Tháng 12 năm nay, tôi sẽ tham dự một Hội thảo của các nhà thơ châu Á. Nội dung tham luận mà Ban tổ chức đề nghị các nhà thơ tham dự sẽ trình bày là việc trả lời câu hỏi: Ta là ai? Ta sẽ đi về đâu? Khi nhận được lời đề nghị của Ban tổ chức Hội thảo, tôi nhận ra câu hỏi của một Hội thảo thơ ca quốc tế có cùng nội dung với suy nghĩ của tôi về ý nghĩa của Đại lễ 1000 năm Thăng Long.
Đại lễ 1000 năm Thăng Long chính là thời điểm để chúng ta nhìn lại và xác lập một lần nữa: chúng ta, những con người Việt Nam đã và đang sống trên mảnh đất ngàn năm văn hiến này là ai và chúng ta sẽ tiếp tục sống như thế nào trong tương lai của chúng ta.

Phố Hà Nội vào thu trong những ngày Đại lễ.

Chúng ta đã liên tục đặt câu hỏi về việc bảo vệ các di sản văn hóa mà các thế hệ người Thăng Long đã sáng tạo nên trong suốt chiều dài lịch sử 1000 năm của mình đang bị xâm lấn và phá hoại. Nhưng thực thế cho thấy, chúng ta đã và đang xao nhãng với câu hỏi lớn nhất về một di sản quan trọng nhất: Di sản Người.
Ai làm ra Hoàng Thành, ai làm ra Văn Miếu, ai làm ra Thành Cổ Loa, ai làm ra Chùa Một Cột, ai làm ra tất cả những gì đã làm ra một văn hóa Thăng Long như chúng ta đang được chiêm ngưỡng và hưởng thụ ngày nay? Đó chính là CON NGƯỜI.
Thực tế, thiên tai hay chiến tranh có thể làm biến mất một số di sản văn hóa nhưng không thể làm biến mất chính nền văn hóa ấy. Chỉ có sự tự hủy hoại đời sống tinh thần (đời sống văn hóa) trong mỗi con người mới làm văn hóa biến mất vĩnh viễn.
Quả thực, lâu nay, chúng ta chưa thực sự đặt câu hỏi này như sự sống còn của một nền văn hóa. Chúng ta đang tin một cách sai lầm rằng: càng ngày chúng ta càng làm ra nhiều của cải vật chất hơn, chúng ta sống một đời sống hiện đại hơn với nhiều điều kiện vật chất hơn. Nhưng những điều kiện đó chỉ đảm bảo cho sự tồn tại của thân xác chứ không bảo đảm sự tồn tại và lan tỏa một cách bền vững của văn hóa.

Thời khắc Thăng Long tròn 1000 năm tuổi.

Cách đây bảy năm, tôi có dịch và xuất bản một tuyển thơ hiện đại Hàn Quốc. Một nhà thơ Hàn Quốc, xứ sở của những văn minh và một đời sống giàu có về vật chất, đã viết: Ngày ngày chúng ta từ công sở trở về/ Giống loài bò sát trở về đầm lầy của chúng. Đây chính là con đường đen tối nhất dẫn chúng ta đến cái chết của đời sống tinh thần. Đó là cái chết của một nền văn hóa. Và một nền văn hóa có sức sống bất diệt và có ý nghĩa nhất là một nền văn hóa luôn luôn tạo ra những sự kiện của nó trong từng ngày của đời sống đương đại.
Văn hóa không phải là một món đồ trang sức cho dù nó đắt đến nhường nào mà nó là hơi thở của đời sống chúng ta. Nó làm cho con người được sống có ý nghĩa nhất.
Đời sống của con người sẽ trở nên vô nghĩa khi họ không mang trong người một tinh thần sống, cho dù vẫn sống bên cạnh hàng ngàn các di tích văn hóa. Một con vật cho dù sống trong một ngôi đền hay sống giữa những di sản văn hóa thì vẫn là một con vật bởi trong thân xác nó không hề chứa đựng tinh thần sống của văn hóa.
Bởi thế, vật thể hay nói đúng hơn là di sản có ý nghĩa duy nhất mà chúng sẽ gửi tới tương lai trên mảnh đất Thăng Long này là Di sản Người. Sẽ chẳng còn một di sản nào có ý nghĩa khi mỗi thế hệ tiếp theo của chúng ta đáng mất đi một phần nào đó của tinh thần văn hóa mà các thế hệ trước đã làm ra và gửi lại. Và đến 1000 năm sau, nếu may mắn thì những di sản văn hóa mà chúng ta đang có vẫn còn tồn tại mà không bị thời gian hay chiến tranh phá hủy nhưng cũng sẽ chẳng còn ý nghĩa gì nữa.
Bởi hậu duệ của chúng ta lúc đó (hay nói cách khác là chính chúng ta được chuyển tiếp bởi sự sinh sản) chỉ còn là một sản phẩm tồi tệ vì đã đánh mất toàn bộ tinh thần văn hóa trong con người họ. Lúc đó, một hình ảnh mà tôi tưởng tượng dựa trên những phân tích logíc hiện ra: đó là con người tương lai của chúng ta sống giữa những di sản văn hóa giống những con dê núi sống bên cạnh những tảng đá.

Theo TuanVietNam
================================

Văn hóa cũng như dòng đời trôi chảy liên tục, nó biến thiên theo thời gian. Cái giá trị văn hóa của ngàn xưa, không phải cái của hôm nay và càng là không phải cái của ngày mai. Nhưng nó phải có tính kế thừa, nó phải có cội nguồn để cho hàng ngàn năm nữa – con người sống giữa những di sản văn hóa không giống như những con dê núi sống bên cạnh những tảng đá. Để cái con gọi là người ấy hiểu rằng những gía trị văn hóa hôm nay, chính là từ những cái có từ hàng ngàn năm trước. Những bức tranh thuộc trường phái Tân Ấn tượng được coi là đẹp vì nó là một bước ra khỏi những giá trị thẩm mỹ của trường phái cổ điển. Không có những giá trị cũ để so sánh thì đó chính là sự cô đơn của nghệ thuật và nặng nề hơn nữa: con người sẽ không có cái mốc đầu tiên cho sự tiến hóa và phát triển. Cái cũ đã chết hẳn thì cũng như những tảng đá vô tri với bầy dê bắt đầu cho sự tiến hóa.
Cội nguồn Việt sử chính là những di sản văn hóa để con người – chí ít là con người Việt Nam – bắt đầu từ đó, để nó có thể đem những gì mà nền văn hóa hiện đại gọi là đạt được so sánh với nó. Để cho sự phát triển và hội nhập với văn hóa toàn cầu có thể hòa trộn với văn hóa truyền thống và hay sàng lọc qua mạng lưới của những di sản còn lại.
Việt sử trải gần 5000 năm văn hiến – lời nhắn nhủ của tổ tiên vang vọng qua thời gian hơn 1000 năm Bắc thuộc – gửi lại cho những con người Việt đang sống trên mảnh đất này. Kỷ niệm Đại lễ 1000 năm Thăng Long – không phải chỉ là kỷ niệm lịch sử của một thành phố. Mà còn là đánh dấu 1000 năm hưng quốc với bao trang sử oanh liệt của người Việt. Nhưng hàng ngàn năm trước của cội nguồn Việt sử hùng vĩ ở đâu? Đó là một thời Hùng Vương “thực chất chỉ là một liên minh gồm 15 bộ lạc”, địa bàn sinh hoạt chỉ “vỏn vẹn ở đồng bằng sông Hồng” với những người dân “ở trần đóng khố”; hay là một quốc gia hùng mạnh một thời huy hoàng ở miền nam sống Dương tử, cội nguồn Việt sử từ gần 5000 năm trước?
Tôi đã chứng minh rằng: Việt sử trải gần 5000 năm văn hiến và quốc gia Văn Lang dưới thời trị vì của các vua Hùng Bắc giáp Động Đình Hồ; Nam giáp Hồ Tôn; Tây giáp Ba Thục, Đông giáp Đông Hải và là cội nguồn của những giá trị văn minh Đông phương huyền vĩ đang thách đố trí tuệ của nền văn minh hiện đại với xu thế hội nhập toàn cầu. Bởi vậy Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long cần phải được gắn với cội nguồn từ gần 5000 năm trước. Tôi đã xác định công khai trên Vietnamnet rằng: Nếu tôi không bảo đảm được 10 ngày Đại Lễ kỷ niệm 1000 năm thời tiết tốt đẹp thì tôi coi như các công trình nghiên cứu của tôi là sai và chấm dứt mọi nghiên cứu về cổ sử Việt. Lời cam kết đó hãy còn đây trên các báo mạng và ngay trong topic này. Một cuộc thách đố chưa từng có trong lịch sử văn minh nhân loại – kể cả trong thần thoại và nằm ngoài trí tưởng tượng phong phú nhất của con người. Tất cả các nha khí tượng thủy văn với những kiến thức và phương tiện khoa học hiện đại nhất của Hoa Kỳ đều xác định 4 ngày đầu của Đại Lễ mưa bão và gió lạnh. “Tiêu đời bác Thiên Sứ rồi bác ơi!” một nicknem trên mạng ảo đã phát biểu như vậy với dẫn chứng thông tin từ nha khí tượng thủy văn nước ngoài. Nhưng mọi chuyện lại xảy ra không như dự báo của tất cả các nha khí tượng thủy văn sừng sỏ trên thế giới. Dù cho xung quanh Hanoi : Đảo Hải Nam 5/ 10 , bão ầm ầm tưởng như đánh thẳng vào Hanoi, rồi lại quay ra và vùng Nghệ An Hà Tĩnh mưa bão mịt mùng. Hanoi vẫn yên bình.
Tất cả chương trình Đại Lễ chưa phải dùng phương án II; tức là cử hành Đại Lễ trong nhà. Cội nguồn Việt sử được đánh dấu son trong cột mốc của Đại Lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long Hanoi.
Nhưng cả cái thế giới này vẫn im lặng trong việc xác định Việt sử trải gần 5000 năm văn hiến và là cội nguồn Lý học Đông phương. Hình như nó không muốn có sự kế thừa những di sản văn hóa – Một nền văn hóa huy hoàng từ một nền văn minh vượt trôi lên tất cả. Văn minh của thời đại Atlantic. Nó muốn độc tôn giá trị của nó với những tri thức khoa học hiện đại và chỉ trong giới hạn nó nhận thức được. Và nó đã bế tắc. Thiên tai nặng nề chưa từng có xảy ra trên một siêu cường bậc nhì thế giới về cả tiềm năng kinh tế và khoa học hiện đại, Chiến tranh liên miên ở vùng trung tâm các đại lục địa khiến nhiều đế chế phải sụp đổ; kinh tế suy thoái không có lối thoát….Không có sự kế thừa những di sản truyền thống thì “hậu duệ của chúng ta lúc đó (hay nói cách khác là chính chúng ta được chuyển tiếp bởi sự sinh sản) chỉ còn là một sản phẩm tồi tệ vì đã đánh mất toàn bộ tinh thần văn hóa trong con người họ. Lúc đó, một hình ảnh mà tôi tưởng tượng dựa trên những phân tích logíc hiện ra: đó là con người tương lai của chúng ta sống giữa những di sản văn hóa giống những con dê núi sống bên cạnh những tảng đá”.
Vài lời chia sẻ.